Om half zes staat TOY achterop de laadbak van een gammele oprijauto. Vanaf onze hoge positie in de TOY-cabine zwaaien we naar Rosmarie en Fritz. Onbelemmerd is ons uitzicht. Het is net alsof we voorin een hele oude bus zitten. Daar gaan we duimend dat we Yerevan zullen halen. Het hapert en hobbelt dat het een lieve lust is op het wegdek met spoorvorming en herstellapjes.

Er is een lange weg te gaan naar de Toyotawerkplaats in de hoofdstad. Maar het moet een goeie garage zijn volgens de politieagent in het dorp, die ervoor zorgde dat de bergingsauto sneller in actie kwam.

Om halfzeven hebben we een lange pauze. Gas tanken, en dat is niet zomaar klaar. Onze chauffeur, een aardige man die in staccato Armeens met ons communiceert, drinkt ondertussen een biertje. Tja... 

Het wordt een bijzondere rit. In de schemer zien we nog iets van de omgeving. We eten brood en drinken cola. Als het donker is, valt G in slaap.

Ik beleef een spannende rit. De tocht voert door bergachtig gebied. Haarspelden, klimmetjes en afdalingen. Borden waarschuwen gas terug te nemen en op de motor af te remmen. Het versleten wagentje trekt het ternauwernood. Bij het beklimmen van een pas van ruim 2.500 meter rijdt het soms niet harder dan acht kilometer per uur terwijl het mortorretje loeit. Ik zie ons al stranden daar op zo'n helling... Gelukkig gaat het steeds weer net goed en kan ie op het nippertje versnellen. Soms wel naar 20 km/u. Ik krijg er meer en meer vertrouwen in.

Half elf doemen de lichtjes van Yerevan op en tegen elven staan we voor het Toyota-pand. So far, so good. We installeren ons in een hoekje  zover mogelijk weg van de daverend drukke en lawaaierige vierbaans autoweg. Een veiligheidsman geeft pas toestemming als blijkt dat TOY een Toyota is. Slapen! 

Maandag 29 september 2015 - Keigoeie Caren en het Ani Plaza Hotel

Zoals afgesproken met de bewaker parkeren we TOY ergens anders zodra we wakker zijn. Bij de eerste bedrijvigheid, de winkel gaat om negen uur open, is G van de partij. Eerst is er een parts-medewerker, die zucht en steunt. Onderdelen moeten besteld worden en dat gaat 4 á 5 weken duren. Maar dan is daar Caren! Een rustige en goed Engels sprekende aftersales-man. Caren pakt het voortvarend aan. Aan de hand van de foto's op de laptop, waarop alle losgeschroefde en beschadigde onderdelen zijn vastgelegd, kan G laten zien wat het probleem is.

We installeren ons. Op een beeldschermwand volgt G het onderzoek. Als het wiel eraf is, gaat hij erheen voor verdere toelichting. Eind van de ochtend weet Caren precies wat er gedaan moet en kan worden om TOY weer helemaal en definitief te herstellen. En, dat is het hele goede nieuws, hij kan snel aan de juiste onderdelen komen, "een vriend"..., "Dubai"... Vrijdag denkt hij ze in huis te hebben. Dagje repareren en we kunnen weer. Ook het spontaan ontkoppelen van de aandrijving hangt samen met het wiel-probleem. 

Als TOY van de brug af is, verzamelen we hotel-bagage en brengt een taxi ons naar het centrum van Yerevan. Het Hotel Ani Plaza heeft een kamer voor één nacht. Vol door congressen en vergaderingen. Prima, al stads-wandelend werken we een lijstje hotels af. De volgende dag kunnen we terecht in het North Avenue 101, een hip hotel in het moderne stadscentrum.

We genieten. Geen hoofddoeken en in chador verpakte vrouwen meer. Vrouwen mogen weer vrouw zijn, jubelt G met regelmaat. Maar mannen blijven mannen. Dik zijn ze meestal, vooral de buik! Óf het zijn gespierde en getatoeëerde bodybuilders. Kracht en vechtsporten zijn hier een ding.

En de dames? Heel veel vrouwen stappen dapper op errug hoge naaldhakken rond. Zelfs als ze de hond uit laten. En er wordt gerookt! Heel veel en overal.

Voor het avondeten strijken we neer op het terras van een Italiaan. Heel goed eten en op ons tafeltje prijkt een mooie Nero d'Avola in schitterende wijnvazen. De (voorlopig) goeie afloop van het TOY-wiel-probleem moet gevierd worden. Wat hebben we gemazzeld. Het had kunnen gebeuren in heel veel ongunstiger omstandigheden...

Dinsdag 29 sept. t/m vrijdag 2 okt. 2015 - Autoloze Dagen in Yerevan

Een chaotisch Ani Plaza-ontbijtbuffet. Het lijkt wel of alle plattelandsvouwenverenigingen van Armenië hier verzameld zijn. Ochtend kamerklussen en inpakken.

Behangen met spullen gaan we op weg naar het North Avenue Hotel. Op een of andere manier raak ik uit balans. Rugzak en tassen trekken me onweerstaanbaar naar het harde trottoir. Poeh! In eerste instantie komt ik met de schrik vrij. Later blijkt m'n rib gekneusd, een vinger dubbel geknakt en m'n knie geschaafd en bont en blauw.

Aan het werk in de moderne strakke hotelkamer. Nu we noodgedwongen stil gezet worden, kunnen we vooruit werken aan toekomstige updates en andere noodzakelijkheden.

Onderbrekingen voor wandelingen, ontbijtjes, koffie-met-gebak, lunches en diners op terrasjes en in leuke tentjes. 's Avonds is er vermaak op de North Avenue. Muziek, dans, karaoke. Wij komen deze TOY-loze dagen heel goed door. Wel opletten zodat de verloren kilootjes er niet ineens weer aanvliegen.

En we bekijken het Yerevanse stadsleven. Zo zijn er de jonge ventjes die met hun dikke Range Rovers, Mercedessen, Hummers en Porsches druk zijn met "showing off". We zien hoe ze steeds hetzelfde rondje rijden. Gezien worden, daar gaat het om.

Rijkeluiskindjes horen we van een ingewijde. Want er zijn twee soorten Armeniërs. De rijken, en dat betekent hier "een héle rijke rijke", en de gewone mens. Die rijken komen uit de "dieven-kliek" rondom de regering. Het project waarin wij nu huizen bijvoorbeeld, is vijftien jaar geleden gestart door de toenmalige president en voortgezet door de huidige. Zij beiden worden er schatrijk van. Dat er een woonwijk met gewone mensen voor plat werd gegooid, maakt hen niet uit. Ook nu weer horen we het credo: The Government does not work for us, we work for the Government!

Op vrijdag appt Caren dat de onderdelen in de loop van de middag binnen zijn en dat de reparatie vanavond of morgenochtend klaar is. Yes! Nog even profiteren we van het snelle internet en skypen we gezellig met het thuisfront. 

Zaterdag 3 oktober 2015 (81 km) - TOY terug en de Armeense Genocide

Afscheid van de meelevende en aardige hotelmensen. Taxi. Sneller gezegd dan gekregen. Deze zaterdag wordt voor het allereerst de Yerevan-run gelopen. Aan alle kanten zijn straten afgezet. Maar de bellboy gaat op stap en komt terug met een taxi. Helemaal gelijk had hij toen ie zei: you going you bring!

Bij Toyota Yerevan staat TOY nog op de uitlijnbrug. Een half uur later is ze weer tot onze beschikking mét gloednieuwe onderdelen uit Dubai. Caren is blij voor ons. Hartelijk afscheid. En de rekening? Die valt reuze mee. Arbeidsloon wordt niet gerekend. We hebben al pech genoeg gehad, is het idee. Tjonge!

Via een ruim rondje om het centrum heen, bereiken we het park met het Genocide Memorial. In een restaurantje bij de ingang eten we een voortreffelijke lunch. Een wandeling brengt ons van de stadsdrukte naar de verstilling. Boven op een heuvel staat het monument en het museum is ondergronds.

Indringende en niets onthullende beelden van de beestachtigheden en de massaslachtingen zijn er te zien. Het is onze zoveelste confrontatie met de zwarte kant van de mensheid...

Het mooie monument met de eeuwige vlam wordt druk bezocht. Er liggen bloemen, witte anjers. Dit jaar is het honderd jaar geleden. Terugwandelend is er tijd voor bezinning, bezinking en overschakelen.

Stad uit. Onderweg verse spullen gekocht in een prachtige fruit- en groentewinkel. Ernaast is een supermarkt voor de rest van de benodigdheden. Om half zeven staan we aan het Sevan-meer op 1.900 meter, (volgens de reisgids, weer) "een van de hoogste meren ter wereld". Aan de troep is te zien, dat het een populaire plek is. Maar nu is de hele landtong alleen voor ons.

Het is flink afgekoeld, de wind steekt op, lichtflitsen en regen. Binnens-TOYs vermaken we ons tot we weer een hoge TOY-nacht gaan slapen.

Zondag 4 oktober 2015 (220 km) - Een Verkorte Armeense Bucketlist

Het is zwaar bewolkt. Een stortbui wordt daverend afgerond door een helse hagelbui. Het resulteert in een prachtig lichtspel boven het meer.

We nemen de snelste route naar het Gerhardklooster bij Garni. In het dorp bezoeken we eerst de oude Romeinse tempel die gewijd was aan de Godheid Mihr. Natuurlijk sturen we onze Mirre een ansichtkaart, zodat ze op de hoogte is. Voor Iza kopen we een flesje "pommegranate"-sap (granaataatappel-), hét symbool van Armenië. Voor haar verjaardag hebben we in ieder land een kleinigheidje gekocht. 

De tempel (eerste eeuw) staat verstild voor een prachtige bergwand en kloof. Er zijn nog wat resten van een paleiscomplex waarvan het deel uitmaakte. En verder zijn er toeristen. Groepsfoto's op de trappen, selfies links, selfies rechts.

De weg loopt dood bij het Geghard Klooster uit de vierde eeuw op de plek van een oude heilige bron. Steeds werd het complex hersteld als het in puin lag na vernietiging door Mongoolse hordes, Timoer's legers, Arabieren, Perzen en aardbevingen. 

Het ligt aan de voet van een rotswand en voor een deel is het ommuurde klooster daar in uitgehouwen. Mooi is de ruige eenvoud. Buiten en binnen. In de hoofdkerk zijn door kaarsen zwartgeblakerde muren en voor het altaar ligt een bijbel op een standaard. Mensen kussen het Heilige Boek en lopen achterwaarts terug. 

Overal komen Thaddeus en Bartholomeus terug. Deze twee apostelen predikten in de tweede helft van de eerste eeuw het christendom in Armenië. Vandaar het "Apostolisch" in de naam Armeens Apostolische Kerk. Het klooster beschikt ook over de relikwieën van Andreas en Johannes.

Onderweg vinden we een eenvoudige lunch in een dito dorpsrestaurant. Om een uur of halfvier zijn we in Echmiadzin bij "het Vaticaan van de Armeens Apostolische Kerk". De eerste en oudste kathedraal van de wereld is hier te vinden. De grondlegger van de Armeens Apostolische Kerk, Gregorius de Verlichter (257-331) kreeg de opdracht voor de bouw na een visioen in 301. Nu staat het op een groot complex met allerlei, ook moderne, gebouwen. Jammer, de kerk staat in de steigers. Daar gaan onze foto's! 

Van buiten heeft ie dezelfde bonkigheid als de kerken hier allemaal hebben. Mooi zijn de gravures in de bruine steen. Het interieur is rijker dan we verwacht hadden. Schilderingen in warme kleuren, sobere zijkapellen, een hoog altaar en schitterende gewelven. Ook hier steken gelovigen kaarsen aan, bidden, mediteren of kussen het altaarboek.

Dan is het echt tijd om noordwaarts te trekken richting Georgische grens. De lucht is weer helemaal dicht getrokken en er vallen spetters. Aanvankelijk trekken we door veel grauwe en sombere plaatsen. Lelijke verwaarloosde woonblokken, nergens enige fleur of kleur te bekennen. Noordelijker wordt in ieder geval het landschap mooier en heuvelachtiger.

Om zes uur hebben we aan een boerenpad een prima bivakplek gevonden pal naast een omgeploegd veld. We staan nog niet of het begint te gieten, te hagelen en hevig te onweren. 

Als we gaan slapen tikt de regen nog zachtjes en rommelt het nu en dan... Als ook dat stopt, rest het aardedonker en de doodse stilte.

Maandag 5 oktober 2015 (209 km) - Naar de Grens en GEORGIË in

Even na zeven staan we op. Drie natte graden is het. Het is zwaarbewolkt en mist rolt over de heuvels en door de dalen. De zon probeert het wel, maar komt er niet doorheen. Een kudde koeien komt aangesukkeld over het stoppelveld.

Om kwart voor negen, vroeg voor ons doen, rijden we. Eerst over de weg met grote gaten die nu vol staan met regenwater. Het laatste Armeense geld zetten we om in diesel en nummerplaten worden geruild. Vlak voor de grens houden we een gecombineerde koffie-lunch pauze.

De route trekt door glooiende landbouwvelden op hoogte. Het laatste deel slingert door een nauw dal naar de grens met Georgië. De hellingen zijn bebost en een spoorweg uit een andere eeuw bocht met ons en het riviertje mee.

De dorpen en stadjes ademen een sfeer van troosteloosheid. Veel vervallen industriële gebouwen, verwaarloosde woonblokken, rommel en roest. Een dik wolkendek voorkomt ieder greintje licht, er zijn flarden mist en de motregen valt gestaag. Alleen de herfst geeft hier en daar nog wat kleur aan deze grijze wereld.

Om half een melden we ons bij de eerste Armeense dienstdoende douanebeambte. Vriendelijke man. G klaart TOY uit. Voor 7.600 Drammen (15 Euro), te betalen bij de bank, krijgt hij het stempel. Bij de loketten overhandigen we vanuit de auto de paspoorten voor de laatste controle. En da'wasset!

Administratiemomentje en dan de grensrivier over naar Georgië... 

GEORGIË - Overnachting in Tbilisi

Georgië (bijna twee keer zo groot als Nederland), ook een voormalige Sovjetrepubliek, telt 5 miljoen inwoners. Het heeft een eigen taal, het Georgisch, met een alfabet van 33 letters. Voor het grootste deel is het land christelijk, 90%, de resterende 10% is aanhanger van de islam. Door het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, oorlogen en conflicten in de regio is de economie ingestort. Een derde van de beroepsbevolking is werkzaam in de landbouw.

Aan de andere kant van de brug is de grenspost van Georgië. Ik loop de passagiersroute en krijg zonder mankeren mijn in-stempel. G en TOY doen er wat langer over, maar zijn er ook betrekkelijk snel doorheen. De douanemensen wilden heel graag even in TOY kijken. Niet officieel, maar uit nieuwsgierigheid. Nou, dat mocht en ze krijgen natuurlijk de nodige uitleg.

Ruim zeventig kilometer is er te gaan naar Tbilisi. De bergen zijn in Armenië achtergebleven. Op de  vlakte is dezelfde grijsheid met dezelfde desolate dorpen.

In Tbilisi vinden we na een rondje centrum onderdak in het Riverside Hotel. De rivier, de Koera, is onzichtbaar achter gebouwen. 

De Turkmenistan-update gaat eruit, de wasjes drogen en wij eten voortreffelijk in Tiffany's, het restaurant van ons hotel. We maken kennis met de Georgische keuken, die veel kaas verwerkt in allerlei. De Georgische wijn is voortreffelijk.

Dinsdag 6 oktober 2015 (214 km) - Transit Georgië

Om twaalf uur rijden we verder langs de Koera (in het Georgisch: Mtkvari). De rivier, die afgelopen juni overstroomde. Twintig mensen kwamen om het leven. Ook de dierentuin stond onder water. Tientallen roofdieren vonden de dood in hun kooien. Een aantal ontsnapte roofdieren, waaronder een zeldzame witte leeuw, werd neergeschoten vanwege de bedreiging. 

Nu in een mooi najaarszonnetje is dat allemaal moeilijk voor te stellen. Wat een verschil is het ook met de grijsheid van gisteren!

We maken ons op voor een rij-middag. De tijd die we nog hebben is te kort voor excursies. Over de E60 gaan we naar Turkije. De goede vierbaans weg slingert door een golvende vlakte.

Het is er vruchtbaar, zo te zien. Volop boomgaarden, akkers en fruitkramen. Hier en daar piept het Sovjetverleden er doorheen. Roestige industriële complexen en verwaarloosde woonblokken. In de zon ziet het er toch minder treurig uit.

We passeren Gori, doen een fastfood-lunch, de vierbaans wordt een tweebaans en bij Kashuri verlaten we de E60. Een kleine weg kronkelt met de rivier, nog steeds de Koera, mee door steile dalen.

Om vijf uur zijn we bij de grenspost. Fluitje van een cent. TOY en onze paspoorten worden achter elkaar uit gestempeld en klaar. Hek door, en het grensgebouw van Turkije doemt op.

Het was kort en krachtig in de Kaukasus. TOY's wielborgprobleempje zorgde ervoor, dat we er weinig van zagen. Het zij zo. En zo heel ver weg is dit land nu ook weer niet!